भारतीय बाजारपेठेत विकल्या जाणाऱ्या मीठ आणि साखरेच्या सर्व ब्रँडमध्ये मायक्रोप्लास्टिकचे कण आढळले आहेत, मग ते मोठे ब्रँड असोत किंवा छोटे ब्रँड, पॅकेज केलेले किंवा लूज विकले जाणारे असोत. मंगळवारी प्रसिद्ध झालेल्या एका अभ्यासात हा दावा करण्यात आला आहे.
‘टॉक्सिक्स लिंक’ या पर्यावरण संशोधन संस्थेने ‘मायक्रोप्लास्टिक्स इन सॉल्ट अँड शुगर’ या नावाने हा अभ्यास केला. या निष्कर्षापर्यंत पोहोचण्यासाठी संस्थेने पांढरे मीठ, सेंद्रिय खडे मीठ, समुद्री मीठ आणि कच्चे मीठ यासह 10 प्रकारच्या मीठांवर अभ्यास केला. तसेच ऑनलाइन आणि स्थानिक बाजारातून खरेदी केलेल्या पाच प्रकारच्या साखरेची तपासणी केली. या अभ्यासात सर्व मीठ आणि साखरेच्या नमुन्यांमध्ये मायक्रोप्लास्टिक्सचे अस्तित्व दिसून आले, जे फायबर, पेलेट्स, फिल्म्स आणि तुकड्यांसह विविध स्वरूपात आढळले. या मायक्रोप्लास्टिक्सचा आकार 0.1 मिलिमीटर (मिमी) ते पाच मि.मी. इतका आहे.
काय म्हटलंय अभ्यासात?
संशोधनानुसार, आयोडीनयुक्त मीठामध्ये बहुरंगी पातळ तंतू आणि फिल्म्सच्या स्वरूपात मायक्रोप्लास्टिक्सचे सर्वाधिक प्रमाण आढळून आले. यासंदर्भात टॉक्सिक्स लिंकचे संस्थापक-संचालक रवी अग्रवाल म्हणाले, ‘आमच्या अभ्यासाचे उद्दिष्ट मायक्रोप्लास्टिक्सवरील डेटाबेसमध्ये योगदान देणे हे होते, जेणेकरुन जागतिक प्लास्टिक करार या समस्येचे ठोस आणि केंद्रित मार्गाने निराकरण करू शकेल,’ तर टॉक्सिक्स लिंकचे सहयोगी संचालक सतीश सिन्हा म्हणाले, “आमच्या अभ्यासात सर्व मीठ आणि साखरेच्या नमुन्यांमध्ये मायक्रोप्लास्टिक्सचे लक्षणीय प्रमाण चिंताजनक आहे. मायक्रोप्लास्टिक्समुळे मानवी आरोग्यावरील दीर्घकालीन परिणामांबद्दल त्वरित आणि व्यापक संशोधन आवश्यक आहे. संशोधनानुसार, मिठाच्या नमुन्यांमध्ये मायक्रोप्लास्टिक्सचे प्रमाण 6.71 ते 89.15 तुकडे प्रति किलो होते. तर, आयोडीनयुक्त मिठात मायक्रोप्लास्टिक्सचे प्रमाण सर्वाधिक (89.15 तुकडे प्रति किलोग्रॅम) होते, तर सेंद्रिय रॉक मीठ सर्वात कमी (6.70 तुकडे प्रति किलोग्राम) होते.
अभ्यासानुसार, साखरेच्या नमुन्यांमध्ये मायक्रोप्लास्टिक्सचे प्रमाण 11.85 ते 68.25 तुकडे प्रति किलोग्रॅम पर्यंत असल्याचे आढळून आले, ज्यामध्ये सर्वात जास्त प्रमाणात गैर-सेंद्रिय साखर आढळली.मायक्रोप्लास्टिक्स ही वाढती जागतिक चिंता आहे, कारण ते आरोग्य आणि पर्यावरण या दोघांनाही हानी पोहोचवू शकतात. हे छोटे प्लास्टिकचे कण अन्न, पाणी आणि हवेतून मानवी शरीरात प्रवेश करू शकतात.अलीकडील संशोधनात फुफ्फुस, हृदय आणि अगदी आईच्या दुधात आणि न जन्मलेल्या मुलांमध्येही मायक्रोप्लास्टिक आढळले आहे.पूर्वीच्या संशोधनानुसार, प्रत्येक भारतीय दररोज सरासरी 10.98 ग्रॅम मीठ आणि सुमारे 10 चमचे साखर वापरतो, जे जागतिक आरोग्य संघटनेने शिफारस केलेल्या मर्यादेपेक्षा खूप जास्त आहे.