महाराष्ट्रातील अमरावती (Amravati) येथे अंधश्रद्धेमुळे क्रूर अत्याचाराचे एक धक्कादायक प्रकरण समोर आले आहे. मंगळवारी एका 22 दिवसांच्या बाळाला त्याच्या श्वसनाच्या समस्यांवर ‘पारंपारिक उपचार’च्या नावाखाली गरम विळ्याने 65 वेळा चटके देण्यात आले. अमरावतीच्या चिखलदरा तालुक्यातील मेळघाटजवळील (Melghat) सीमोरी गावात ही अमानुष घटना घडली. या घटनेमध्ये बाळाची प्रकृती गंभीर झाली. मंगळवारी बाळाला प्रगत उपचारांसाठी अमरावती जिल्हा महिला रुग्णालयातील आयसीयूमध्ये दाखल करण्यात आले. वैद्यकीय तज्ज्ञांचा असा विश्वास आहे की बाळाला जन्मजात हृदयरोगाचा त्रास असू शकतो, ज्यामुळे त्याला श्वास घेण्यास त्रास होत असावा.
या चटक्यांच्यामुळे बलाचे गंभीर अंतर्गत नुकसान झाले नसले तरी, बाळाच्या हृदय गतीतील अनियमिततेमुळे योग्य निदानासाठी 2डी इको चाचणी आवश्यक आहे. दुर्दैवाने, रुग्णालयात ही सुविधा अद्याप उपलब्ध नाही, परंतु लवकरच ती व्यवस्था करण्याचे प्रयत्न सुरू आहेत. जर बाळाची प्रकृती गंभीर राहिली तर त्याला विशेष उपचारांसाठी नागपूरला हलवता येईल.
ही अस्वस्थ करणारी घटना आदिवासी बहुल मेळघाट प्रदेशात प्रचलित असलेल्या खोलवर रुजलेल्या अंधश्रद्धा आणि धोकादायक प्रथा अधोरेखित करते. इथल्या लोकांचा असा विश्वास आहे की, या पद्धती त्यांच्या पूर्वजांकडून चालत आल्या आहेत आणि हीच योग्य उपचार पद्धती आहे. पण ही अंधश्रद्धा अनेक निष्पाप लोकांचे जीव घेत आहे. अशा घटना पुन्हा घडू नयेत आणि उपलब्ध असलेल्या वैज्ञानिक वैद्यकीय उपचारांबद्दल जागरूकता पसरवण्यासाठी अधिकाऱ्यांनी आणि आरोग्य विभागाने कठोर कारवाई करावी, असे सूत्रांनी सांगितले.
बाळाला चटके देण्याच्या या प्रकाराला गावात डंभा असे म्हणतात. या अनिष्ट प्रथेविरोधात अंनिसने 100 गावांमध्ये आरोग्य विषयक कार्यक्रम राबवला होता. दरम्यान, मेळघाटातील आरोग्य यंत्रणा 1993 पासून कार्यरत आहे, जेव्हा येथे कुपोषण पहिल्यांदा उदयास आले. मात्र आता सरकारला पुन्हा नव्याने योजना करण्याची गरज आहे. गेले 32 वर्षे इथे आरोग्य यंत्रणा कार्यरत असूनही, बाळाला चटके देण्याचा दुर्दैवी प्रकार समोर आला आहे.