इतर सर्व गुणसूत्रांच्या विपरीत, ज्याच्या आपल्या प्रत्येक पेशीमध्ये आपल्या दोन प्रती असतात, Y गुणसूत्र केवळ एकच प्रत म्हणून उपस्थित असतात, जे वडिलांकडून त्यांच्या मुलांकडे जातात.
X आणि Y क्रोमोसोम, ज्यांना सेक्स क्रोमोसोम देखील म्हणतात, एखाद्या व्यक्तीचे जैविक लिंग निर्धारित करतात. क्रेडिट: जोनाथन बेली/नॅशनल ह्युमन जीनोम रिसर्च इन्स्टिट्यूट/नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ हेल्थ/फ्लिकर
Y गुणसूत्र पुरुषत्वाचे प्रतीक असू शकते, परंतु हे अधिकाधिक स्पष्ट होत आहे की ते मजबूत आणि टिकाऊ आहे. जरी त्यात “मास्टर स्विच” जनुक, SRY, आहे, जे भ्रूण पुरुष (XY) किंवा मादी (XX) म्हणून विकसित होईल की नाही हे निर्धारित करते, त्यात इतर फार कमी जनुकांचा समावेश आहे आणि जीवनासाठी आवश्यक नसलेला एकमेव गुणसूत्र आहे. स्त्रिया, सर्व केल्यानंतर, एक न करता फक्त चांगले व्यवस्थापित करा.
इतकेच काय, Y गुणसूत्राचा झपाट्याने ऱ्हास झाला आहे, ज्याने मादींमध्ये दोन पूर्णपणे सामान्य X गुणसूत्र आहेत, परंतु पुरुषांमध्ये एक X आणि एक सुकलेला Y आहे. जर असाच ऱ्हास होत राहिला, तर Y गुणसूत्र पूर्णपणे नाहीसे होण्याआधी फक्त 4.6 मीटर वर्षे शिल्लक आहेत. . हे खूप काळ वाटू शकते, परंतु जेव्हा आपण विचार करता की पृथ्वीवर 3.5 अब्ज वर्षांपासून जीवन अस्तित्वात आहे तेव्हा असे नाही.
Y गुणसूत्र नेहमीच असे नसते. जर आपण घड्याळ 166m वर्षांपूर्वी, अगदी पहिल्या सस्तन प्राण्यांसाठी रिवाइंड केले तर गोष्ट पूर्णपणे वेगळी होती. सुरुवातीच्या “प्रोटो-वाय” गुणसूत्राचा आकार मूलतः X गुणसूत्रासारखाच होता आणि त्यात सर्व समान जीन्स असतात. तथापि, Y गुणसूत्रांमध्ये एक मूलभूत दोष आहे. इतर सर्व गुणसूत्रांच्या विपरीत, ज्याच्या आपल्या प्रत्येक पेशीमध्ये आपल्या दोन प्रती असतात, Y गुणसूत्र केवळ एकच प्रत म्हणून उपस्थित असतात, जे वडिलांकडून त्यांच्या मुलांकडे जातात.
याचा अर्थ असा की Y गुणसूत्रावरील जनुकांचे अनुवांशिक पुनर्संयोजन होऊ शकत नाही, जीन्सचे “शफलिंग” जे प्रत्येक पिढीमध्ये होते जे हानिकारक जनुक उत्परिवर्तन दूर करण्यास मदत करते. पुनर्संयोजनाच्या फायद्यांपासून वंचित, Y क्रोमोसोमल जीन्स कालांतराने क्षीण होतात आणि शेवटी जीनोममधून नष्ट होतात.
क्रोमोसोम Y लाल रंगात, जास्त मोठ्या X गुणसूत्राच्या पुढे. क्रेडिट: राष्ट्रीय मानवी जीनोम संशोधन संस्था
असे असूनही, अलीकडील संशोधनात असे दिसून आले आहे की Y क्रोमोसोमने “ब्रेक ऑन” करण्यासाठी काही अतिशय खात्रीशीर यंत्रणा विकसित केल्या आहेत, ज्यामुळे जनुक नष्ट होण्याचे प्रमाण संभाव्य थांबते.
उदाहरणार्थ, अलीकडील डॅनिश अभ्यास, पीएलओएस जेनेटिक्समध्ये प्रकाशित झाला , 62 वेगवेगळ्या पुरुषांमधील Y गुणसूत्राचे भाग अनुक्रमित केले आणि असे आढळले की ते मोठ्या प्रमाणावर संरचनात्मक पुनर्रचना करण्यास प्रवण आहे ज्यामुळे “जीन प्रवर्धन” – जीन्सच्या अनेक प्रतींचे संपादन जे निरोगी होण्यास मदत करते. शुक्राणूंचे कार्य आणि जनुकांचे नुकसान कमी करते.
तथापि, मानवांबद्दल मनोरंजक गोष्ट अशी आहे की सामान्य मानवी पुनरुत्पादनासाठी Y क्रोमोसोम आवश्यक असताना, आपण सहाय्यक पुनरुत्पादन तंत्रांचा वापर केल्यास ते वाहून नेणारी अनेक जीन्स आवश्यक नाहीत. याचा अर्थ असा की जनुकीय अभियांत्रिकी लवकरच Y गुणसूत्राचे जनुक कार्य बदलण्यास सक्षम असेल , ज्यामुळे समलिंगी महिला जोडप्यांना किंवा वंध्य पुरुषांना गर्भधारणा होऊ शकेल. तथापि, प्रत्येकाला अशा प्रकारे गर्भधारणा करणे शक्य झाले असले तरी, प्रजननक्षम मानव नैसर्गिकरित्या पुनरुत्पादन करणे थांबवतील अशी शक्यता फारच कमी दिसते.
जरी हे अनुवांशिक संशोधनाचे एक मनोरंजक आणि चर्चेचे क्षेत्र असले तरी काळजी करण्याची फारशी गरज नाही. Y क्रोमोसोम अजिबात नाहीसे होईल की नाही हे देखील आपल्याला माहित नाही. आणि, जसे आम्ही दाखवले आहे, तसे झाले तरीही, आम्हाला बहुधा पुरुषांची गरज भासत राहील जेणेकरून सामान्य पुनरुत्पादन चालू राहील.
संभाषणखरंच, “फार्म ॲनिमल” प्रकारच्या प्रणालीची शक्यता जिथे काही “भाग्यवान” पुरुषांची निवड केली जाते ते आमच्या बहुसंख्य मुलांच्या वडिलांसाठी निश्चितपणे क्षितिजावर नाही. कोणत्याही परिस्थितीत, पुढील 4.6m वर्षांमध्ये यापेक्षा जास्त गंभीर चिंता असतील.